Muzungu
Door: Naomi
Blijf op de hoogte en volg Naomi
11 Maart 2013 | Burundi, Bujumbura
Hallo Allemaal!
Hoor van mijn Nederlandse bronnen dat het bij jullie nog steeds koud en winterig is. Bij mij heb ik nog weinig bewijs gehad van het feit dat dit het regen seizoen heet. Het regent wel zo nu en dan, maar over het algemeen is het warm en droog. Volgens Rose (mijn huidige host mama) beginnen de boeren hier zich zo langzaamaan een beetje zorgen te maken. Als het nog veel langer droog blijft zal het nare gevolgen voor de oogst hebben en dat is iets wat dit land echt niet kan hebben.
Zoals ik had aangekondigd ben ik vorige week in het binnenland van Burundi geweest. In Makamba, de meest zuidelijke provincie die tegen de RDC en Tanzania aanligt. En wat je in de hoofdstad nog wel enigszins kan vermijden is op het platteland niet aan te ontkomen: schreeuwende armoede, of nou ja nogal stille armoede, maar je begrijpt hopelijk wat ik bedoel. Al bij het verlaten van Bujumbura kwam we in de minder gegoede wijken van de stad waarin naast bakstenen huizen met lekke daken ook rieten en lemen huizen praktisch zonder dak stonden. Of nou ja huizen, denk meer de gemiddelde omvang van een Utrechtse studentenkamer maar dan voor een heel gezin en zonder de aanverwante keuken en badkamer voorzieningen.
Datzelfde kan je overal in de provincie ook vinden. Het aantal goed aangelegde, stevige huizen verminderd tot bijna nul, en dat terwijl het in Makamba een stuk kouder is (normaal gesproken) dan in Bujumbura. Het was nu nog steeds wel kouder, maar heb mijn vestje toch niet meer dan 1 keer aan hoeven trekken. Hollandse gewenning is toch niet helemaal verdwenen denk ik maar.
Maar goed de weg naar Makamba is zo vol met gaten en kuilen dat ik een nieuwe waardering heb gekregen voor de ongemakken van reizigers in de 17e/18e/19e eeuw, toen men nog met koets werd vervoerd. Dat gehobbel wordt je niet vrolijk van! Geen wonder dat die mensen hun huis haast nooit verlieten! En dan was onze 4wheeldrive voor 3 nog een stuk gerieflijker dan de oude volkswagen busjes die het openbaar vervoer vormen. Maar de weg loopt bijna de hele route langs het Tanganyika meer, wat het meest prachtige uitzicht bood. Samen met de vele geitjes en bergen, was het al met al wel te verduren. Daarnaast lopen en eindeloos veel mensen langs de weg. De meesten hebben goederen bij zich. Velen vervoeren de goederen op een fiets, die ze aan de hand de berg op duwen, om vervolgens naar beneden te kunnen rollen. Eindeloze afstanden! De gemiddelde burundees in het bezit van een fiets zou volgens mij met gemak de Tour de France kunnen fietsen (waarschijnlijk zelfs zonder doping!).
In Makamba sliep ik in een compound van de UNHCR, de vluchtelingen tak van de VN, wat erg goed onderdak was! Voor het eerst een warme douche (als in er kwam warm water uit de douche kop, niet opgewarmd water over je heen gooien met een bakje wat hier ook al een luxe is). Helaas maakte de armoede om me heen wel dat ik me een beetje ongemakkelijk voelde over mijn genieten van die douche. De mensen in die lemen huisjes met vuile kleren, die eindeloos af en aan sjouwen, jonge moeders (als in tieners) met kinders op de rug en manden vol goederen op het hoofd. Het maakt dat ik me schaam voor de Hollandse gemakken die ik mis.
In Makamba heb ik de middag/avond na mijn aankomst een uitleg gekregen over het project wat daar gaande is, want niet geheel nodig was, omdat Michel (Chef de Mission de Cordaid Burundi) me al infopakketten gegeven had, maar toch wel boeiend. De twee volle dagen dat ik er was heb ik twee takken van het een project bezocht dat in Makamba wordt uitgeprobeerd en indien succesvol zal worden uitgebreid naar andere provincies/de rest van het land. Het gaat om het bereiken van de bevolking om gebruik te maken van de bestaande gezondheidszorg. Het gaat om het organiseren van wat ze in het Frans Agents de Santé Communautaire noemen ofwel ASC. Deze mensen zijn een soort wijkverplegers, hoewel ze in deze context vooral de rol hebben van het bewust maken van de bevolking over ziekten en het aansporen om gebruik te maken van de Centres De Santé (CDS) oftewel huisartsenposten/ziekenhuizen (de echte functie ligt er ergens tussenin).
Tijdens de hervorming van de gezondheidszorg volgens PBF (Performance Based Financing) waarbij de gezondheidszorg letterlijk alleen beloond wordt voor de gemaakte kosten, maar daardoor wel een betrouwbare bron van inkomsten krijgt, bleek dat de CDS wel eigen problemen konden aanpakken, maar de problemen in de samenleving betreffende gezondheidszorg niet genoeg in het vizier konden krijgen en ook niet de handen hadden om de problemen die ze constateerden te verhelpen.
Daarvoor worden nu dus de ASCs aangeboord en om hen goed aan te kunnen sturen worden ze in groepen gebundeld (GASC). Ook voor hen gaat het principe van PBF op en worden ze alleen betaald als ze ook slagen in hun doelen. Bijvoorbeeld een ASC verteld een zwangere vrouw over het belang van pre-natale zorg wat leidt tot het verminderen van de risico's van de zwangerschap. Ze geeft deze vrouw van een briefje mee, die ze aan het CDS kan geven, om te laten weten dat ze dankzij de hulp van de ASC bij het CDS terecht is gekomen om zich te laten controleren. De CDS maken vervolgens een notitie van het bestaan van deze vrouw en de rol van de ASC, waarna de GASC geld ontvangt voor de doorverwijzing naar het CDS. (ik hoop dat ik het zo enigszins helder heb uitgelegd)
De eerste dag ben ik mee geweest naar een groeps bijeenkomst van zo'n GASC met twee medewerkers van IADH (de partner van Cordaid in dit project die verantwoordelijk is voor de uitvoering, Cordaid doet alleen de nodige support, financiering en lobbying). Zij helpen de groep bij het functioneren met behulp van een aantal vragen die toegespits zijn op eventuele zwakheden. Hoewel het in principe super interessant is en ook was, was het hele gesprek in Kirundi en (behalve de paar woordjes die ik geleerd heb, daarover later meer) daardoor begreep ik vrij weinig van het gesprek. De ontzettend vriendelijke mensen van IADH vertaalde wel zo nu en dan, maar de details van het gesprek gaan dan toch geheel aan je voorbij (en wellicht ook hoofdpunten als die niet vertaald zijn). Dat maakte het geheel toch wat minder denderend. Maar aangezien men op het platteland nauwelijks Frans spreekt, Kirundi is echt de hoofdtaal hier, kon het niet anders. Het was dus ook niemands schuld, maar wel jammer.
De tweede dag ben ik met twee controleurs van IADH op stap geweest. Zij controleren de facturen die door de GASC worden ingeleverd. Deze worden eerst nog gecontroleerd door de CDS, die doorgeeft dat iemand die een briefje heeft gekregen van de ASC ook echt naar de CDS is gekomen om van de zorg gebruik te maken. En dat wordt vervolgens weer gechecked door deze controleurs. Hier kon ik echt helpen met het controleren, ondanks het feit een deel in het Kirundi was, doordat ik de namen van mensen in het CDS register kon matchen met de opgegeven namen in de registers van de GASC. Niet erg opwindend werk, maar wel interessant om te zien hoe zoiets in zijn werk gaat. En prettig om na de voorgaande dag van Lost in Translation het gevoel te hebben nuttig te kunnen zijn.
De CDS in de provincie maken me huiverig voor het niveau van gezondheidszorg waar de Burundezen eerst gebruik van konden maken. Er is hier en daar wel stromend water in de onderzoekszalen (tenminste dat denk ik) maar het toilet was gewoon een hutje met een gat in de grond, wat waarschijnlijk beter is dan het zelfgegraven gat dat de meeste Burundezen in de provincie hebben. Als dit verbeterde gezondheidszorg is, dan was geen gezondheidszorg duidelijk de voorgaande stap. Tenminste zo leek het mij.
In veel opzichten lijkt het in de provincie eigenlijk wel alsof je terug in de tijd gaat. Behalve de auto's en de voetbalshirtjes die bizar genoeg (dacht dat die dingen altijd heel duur waren) overal zijn (heb zelfs dirk kuyt ergens rond zien fietsen, maar ook messi etc.), ben je gewoon terug in 1860-1900. Daarnaast merk je dat in de provincie dingen schaarser zijn. Ik had wat last van mijn keel daar en was dus naarstig op zoek naar Strepsils, maar kon alleen kiezen uit Ibuprofen of anti-biotica. Ben overduidelijk voor geen van bovenstaande gegaan en wacht dus rustig tot het vanzelf overgaat aangezien er nu alleen nog een klein hoestje over is, waar ik een heleboel vitamine C in de vorm van heerlijke zelfgemaakte citroen limonade/sinaasappelsap en verse ananas, Prunes Japonnais (geen idee wat dat in het nederlands is een soort ovaalvormige vrucht met rode zaden), en passievruchten. Niet vervelend dus. Verder gaat het goed hoor, nu weer hard aan het werk, na een rustig weekend.
En toen vergat ik helemaal mijn titel uit te leggen. Zoals ik eerder al zei begin ik heel langzaam een piepklein beetje Kirundi te begrijpen (ja: ego bedankt: rakoze etc.) maar veruit het belangrijkste woord wat ik geleerd heb is Muzungu. Muzungu betekent zoveel als Blanke (of zwart persoon die zich gedraagt als Blanke/zich in een autoritaire functie bevind). Terwijl wij, hobbelend, hotsend en klotsend, door het binnenland reden (de wegen naar de CDS waar de bijeenkomst en de controles waren, waren zo mogelijk nog slechter) werd mijn aanwezigheid enthousiast opgemerkt en door kleine kindertjes vaak begroet met gezwaai en de kreet Muzungu!, waarop ik natuurlijk wilde weten wat het betekende. Nu hoor ik het ook vaker hier op straat in Bujumbura (ja ik mag hier de straat op, maar niet alleen), hoewel ze hier in de stad blanken meer gewend zijn. In de provincie was ik echt een bezienswaardigheid wat bij een kruising gaf van het de gevoelens een dier in de dierentuin te zijn en een celebrity. Erg vreemd. Mijn IADH collega's vertelden dat het normaal blanken niet zo absurd veel aandacht krijgen. Zij dachten dat het aan het feit lag dat ik jong en vrouwelijk was, beiden komen hier weinig voor in de blanke variatie. Maar goed, dat was dus het verhaal achter de titel.
Ik laat gauw weer wat horen.
Heel erg veel liefs!
Naomi
Hoor van mijn Nederlandse bronnen dat het bij jullie nog steeds koud en winterig is. Bij mij heb ik nog weinig bewijs gehad van het feit dat dit het regen seizoen heet. Het regent wel zo nu en dan, maar over het algemeen is het warm en droog. Volgens Rose (mijn huidige host mama) beginnen de boeren hier zich zo langzaamaan een beetje zorgen te maken. Als het nog veel langer droog blijft zal het nare gevolgen voor de oogst hebben en dat is iets wat dit land echt niet kan hebben.
Zoals ik had aangekondigd ben ik vorige week in het binnenland van Burundi geweest. In Makamba, de meest zuidelijke provincie die tegen de RDC en Tanzania aanligt. En wat je in de hoofdstad nog wel enigszins kan vermijden is op het platteland niet aan te ontkomen: schreeuwende armoede, of nou ja nogal stille armoede, maar je begrijpt hopelijk wat ik bedoel. Al bij het verlaten van Bujumbura kwam we in de minder gegoede wijken van de stad waarin naast bakstenen huizen met lekke daken ook rieten en lemen huizen praktisch zonder dak stonden. Of nou ja huizen, denk meer de gemiddelde omvang van een Utrechtse studentenkamer maar dan voor een heel gezin en zonder de aanverwante keuken en badkamer voorzieningen.
Datzelfde kan je overal in de provincie ook vinden. Het aantal goed aangelegde, stevige huizen verminderd tot bijna nul, en dat terwijl het in Makamba een stuk kouder is (normaal gesproken) dan in Bujumbura. Het was nu nog steeds wel kouder, maar heb mijn vestje toch niet meer dan 1 keer aan hoeven trekken. Hollandse gewenning is toch niet helemaal verdwenen denk ik maar.
Maar goed de weg naar Makamba is zo vol met gaten en kuilen dat ik een nieuwe waardering heb gekregen voor de ongemakken van reizigers in de 17e/18e/19e eeuw, toen men nog met koets werd vervoerd. Dat gehobbel wordt je niet vrolijk van! Geen wonder dat die mensen hun huis haast nooit verlieten! En dan was onze 4wheeldrive voor 3 nog een stuk gerieflijker dan de oude volkswagen busjes die het openbaar vervoer vormen. Maar de weg loopt bijna de hele route langs het Tanganyika meer, wat het meest prachtige uitzicht bood. Samen met de vele geitjes en bergen, was het al met al wel te verduren. Daarnaast lopen en eindeloos veel mensen langs de weg. De meesten hebben goederen bij zich. Velen vervoeren de goederen op een fiets, die ze aan de hand de berg op duwen, om vervolgens naar beneden te kunnen rollen. Eindeloze afstanden! De gemiddelde burundees in het bezit van een fiets zou volgens mij met gemak de Tour de France kunnen fietsen (waarschijnlijk zelfs zonder doping!).
In Makamba sliep ik in een compound van de UNHCR, de vluchtelingen tak van de VN, wat erg goed onderdak was! Voor het eerst een warme douche (als in er kwam warm water uit de douche kop, niet opgewarmd water over je heen gooien met een bakje wat hier ook al een luxe is). Helaas maakte de armoede om me heen wel dat ik me een beetje ongemakkelijk voelde over mijn genieten van die douche. De mensen in die lemen huisjes met vuile kleren, die eindeloos af en aan sjouwen, jonge moeders (als in tieners) met kinders op de rug en manden vol goederen op het hoofd. Het maakt dat ik me schaam voor de Hollandse gemakken die ik mis.
In Makamba heb ik de middag/avond na mijn aankomst een uitleg gekregen over het project wat daar gaande is, want niet geheel nodig was, omdat Michel (Chef de Mission de Cordaid Burundi) me al infopakketten gegeven had, maar toch wel boeiend. De twee volle dagen dat ik er was heb ik twee takken van het een project bezocht dat in Makamba wordt uitgeprobeerd en indien succesvol zal worden uitgebreid naar andere provincies/de rest van het land. Het gaat om het bereiken van de bevolking om gebruik te maken van de bestaande gezondheidszorg. Het gaat om het organiseren van wat ze in het Frans Agents de Santé Communautaire noemen ofwel ASC. Deze mensen zijn een soort wijkverplegers, hoewel ze in deze context vooral de rol hebben van het bewust maken van de bevolking over ziekten en het aansporen om gebruik te maken van de Centres De Santé (CDS) oftewel huisartsenposten/ziekenhuizen (de echte functie ligt er ergens tussenin).
Tijdens de hervorming van de gezondheidszorg volgens PBF (Performance Based Financing) waarbij de gezondheidszorg letterlijk alleen beloond wordt voor de gemaakte kosten, maar daardoor wel een betrouwbare bron van inkomsten krijgt, bleek dat de CDS wel eigen problemen konden aanpakken, maar de problemen in de samenleving betreffende gezondheidszorg niet genoeg in het vizier konden krijgen en ook niet de handen hadden om de problemen die ze constateerden te verhelpen.
Daarvoor worden nu dus de ASCs aangeboord en om hen goed aan te kunnen sturen worden ze in groepen gebundeld (GASC). Ook voor hen gaat het principe van PBF op en worden ze alleen betaald als ze ook slagen in hun doelen. Bijvoorbeeld een ASC verteld een zwangere vrouw over het belang van pre-natale zorg wat leidt tot het verminderen van de risico's van de zwangerschap. Ze geeft deze vrouw van een briefje mee, die ze aan het CDS kan geven, om te laten weten dat ze dankzij de hulp van de ASC bij het CDS terecht is gekomen om zich te laten controleren. De CDS maken vervolgens een notitie van het bestaan van deze vrouw en de rol van de ASC, waarna de GASC geld ontvangt voor de doorverwijzing naar het CDS. (ik hoop dat ik het zo enigszins helder heb uitgelegd)
De eerste dag ben ik mee geweest naar een groeps bijeenkomst van zo'n GASC met twee medewerkers van IADH (de partner van Cordaid in dit project die verantwoordelijk is voor de uitvoering, Cordaid doet alleen de nodige support, financiering en lobbying). Zij helpen de groep bij het functioneren met behulp van een aantal vragen die toegespits zijn op eventuele zwakheden. Hoewel het in principe super interessant is en ook was, was het hele gesprek in Kirundi en (behalve de paar woordjes die ik geleerd heb, daarover later meer) daardoor begreep ik vrij weinig van het gesprek. De ontzettend vriendelijke mensen van IADH vertaalde wel zo nu en dan, maar de details van het gesprek gaan dan toch geheel aan je voorbij (en wellicht ook hoofdpunten als die niet vertaald zijn). Dat maakte het geheel toch wat minder denderend. Maar aangezien men op het platteland nauwelijks Frans spreekt, Kirundi is echt de hoofdtaal hier, kon het niet anders. Het was dus ook niemands schuld, maar wel jammer.
De tweede dag ben ik met twee controleurs van IADH op stap geweest. Zij controleren de facturen die door de GASC worden ingeleverd. Deze worden eerst nog gecontroleerd door de CDS, die doorgeeft dat iemand die een briefje heeft gekregen van de ASC ook echt naar de CDS is gekomen om van de zorg gebruik te maken. En dat wordt vervolgens weer gechecked door deze controleurs. Hier kon ik echt helpen met het controleren, ondanks het feit een deel in het Kirundi was, doordat ik de namen van mensen in het CDS register kon matchen met de opgegeven namen in de registers van de GASC. Niet erg opwindend werk, maar wel interessant om te zien hoe zoiets in zijn werk gaat. En prettig om na de voorgaande dag van Lost in Translation het gevoel te hebben nuttig te kunnen zijn.
De CDS in de provincie maken me huiverig voor het niveau van gezondheidszorg waar de Burundezen eerst gebruik van konden maken. Er is hier en daar wel stromend water in de onderzoekszalen (tenminste dat denk ik) maar het toilet was gewoon een hutje met een gat in de grond, wat waarschijnlijk beter is dan het zelfgegraven gat dat de meeste Burundezen in de provincie hebben. Als dit verbeterde gezondheidszorg is, dan was geen gezondheidszorg duidelijk de voorgaande stap. Tenminste zo leek het mij.
In veel opzichten lijkt het in de provincie eigenlijk wel alsof je terug in de tijd gaat. Behalve de auto's en de voetbalshirtjes die bizar genoeg (dacht dat die dingen altijd heel duur waren) overal zijn (heb zelfs dirk kuyt ergens rond zien fietsen, maar ook messi etc.), ben je gewoon terug in 1860-1900. Daarnaast merk je dat in de provincie dingen schaarser zijn. Ik had wat last van mijn keel daar en was dus naarstig op zoek naar Strepsils, maar kon alleen kiezen uit Ibuprofen of anti-biotica. Ben overduidelijk voor geen van bovenstaande gegaan en wacht dus rustig tot het vanzelf overgaat aangezien er nu alleen nog een klein hoestje over is, waar ik een heleboel vitamine C in de vorm van heerlijke zelfgemaakte citroen limonade/sinaasappelsap en verse ananas, Prunes Japonnais (geen idee wat dat in het nederlands is een soort ovaalvormige vrucht met rode zaden), en passievruchten. Niet vervelend dus. Verder gaat het goed hoor, nu weer hard aan het werk, na een rustig weekend.
En toen vergat ik helemaal mijn titel uit te leggen. Zoals ik eerder al zei begin ik heel langzaam een piepklein beetje Kirundi te begrijpen (ja: ego bedankt: rakoze etc.) maar veruit het belangrijkste woord wat ik geleerd heb is Muzungu. Muzungu betekent zoveel als Blanke (of zwart persoon die zich gedraagt als Blanke/zich in een autoritaire functie bevind). Terwijl wij, hobbelend, hotsend en klotsend, door het binnenland reden (de wegen naar de CDS waar de bijeenkomst en de controles waren, waren zo mogelijk nog slechter) werd mijn aanwezigheid enthousiast opgemerkt en door kleine kindertjes vaak begroet met gezwaai en de kreet Muzungu!, waarop ik natuurlijk wilde weten wat het betekende. Nu hoor ik het ook vaker hier op straat in Bujumbura (ja ik mag hier de straat op, maar niet alleen), hoewel ze hier in de stad blanken meer gewend zijn. In de provincie was ik echt een bezienswaardigheid wat bij een kruising gaf van het de gevoelens een dier in de dierentuin te zijn en een celebrity. Erg vreemd. Mijn IADH collega's vertelden dat het normaal blanken niet zo absurd veel aandacht krijgen. Zij dachten dat het aan het feit lag dat ik jong en vrouwelijk was, beiden komen hier weinig voor in de blanke variatie. Maar goed, dat was dus het verhaal achter de titel.
Ik laat gauw weer wat horen.
Heel erg veel liefs!
Naomi
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
